Odsłonięto tablicę upamiętniającą ełckich Żydów

Pierwsze wzmianki o żydach w Ełku, pochodzą z XV w. Byli to kupcy, którzy przemierzali szlaki handlowe wiodące przez miasto. Brali oni udział w organizowanych w Ełku jarmarkach.

Początek XVIII w.  to pierwsze osadnictwo żydowskie w Ełku. W roku 1713, Ełk zamieszkiwało 29 żydów. Większy przyrost miał miejsce po edykcie emancypacyjnym z roku 1812. Wtedy to Żydzi otrzymali obywatelstwo Pruskie. A w roku 1852 gmina żydowska liczyła już 118 osób. W latach trzydziestych ubiegłego wieku już ponad 130.

Koniec historii żydów ełckich nastał wraz z dojściem do władzy nazistów. Często musieli uciekać z Ełku. W obozach zagłady zginęło ok. 80 ełckich żydów, a w śród nich ostatni ełcki rabin Benno Fein. 

Jak wspominał podczas uroczystości historyk Stefan Marcinkiewicz przykład ełckiego aptekarza Neo Frankensteina, który miał zniszczoną witrynę w swojej aptece i wg niektórych źródeł zginął w 1935 roku po tym jak wrzucono do jego mieszkania granat (...)
W nocy podczas tak zwanej "kryształowej nocy" z 9 na 10 listopada 1938 roku spalono ełcką synagogę.  
Ta znajdowała się w miejscu gdzie przez lata był skwer Sybiraka. Wybudowana w roku 1859 ełcka "bożnica" była z czerwonej cegły w stylu neogotyckim. W oknach były kolorowe witraże, a sufit pokryty był kolorowymi malowidłami. Wnętrze synagogi podzielone było na dwie części, większą dla mężczyzn oraz mniejszą dla kobiet - tzw. babiniec. 

Niewielki nasyp zwyczajowo zwany Górką Jerozolimską  w pobliżu Placu Jana Pawła II, to pozostałość po cmentarzu żydowskim.

Teren cmentarza pierwotnie ogrodzony był masywnym kutym płotem, posiadał też bramę która znajdowała się vis avis dzisiejszego Tęczowego Domu. Na cmentarzu znajdowały się macewy, czyli nagrobki, grobowce z piaskowca i marmuru. Najstarszy z nich datowany był na 1837 r. Na terenie znajdował się też dom pogrzebowy (Chewra Kadisza - bractwo pogrzebowe). Zgodnie z obowiązującą tradycją żydowską cmentarz jest miejscem świętym , od pierwszego pochówku do końca świata i nie wolno skracać drogi przez niego, a mężczyźni przebywający na nim powinni mieć nakrycie głowy.

Na cmentarzu pochowanych jest kilka pokoleń ełckich żydów w tym m.in. Dawid Gordon i rabin Eliezer Lipmnann Silbermann, którzy byli prekursorami XIX żydowskiej ideologii narodowej. Wydawali oni w Ełku pierwszy na świecie tygodnik hebrajskojęzyczny Ha-Magid"

W uroczystości udział wzięli Rabin Symcha Keller, Pastorzy Dariusz i Monika Zuber, dyrektor ełckiego muzeum dr Rafał Żytyniec, zastępca prezydenta miasta - Artur Urbański oraz inni ełccy samorządowcy. Wspomniano historię ełckich żydów oraz odprawiono modły w języku hebrajskim w intencji pomordowanych żydów, dawnych oraz obecnych mieszkańców miasta. 

Stefan Marcinkiewicz: tak jak chcemy żeby szanowano nasze groby w Nowych Święcianach, Wilnie, Grodnie, Dzikuszkach i innych miejscowościach na ścianie wschodniej tak również musimy szanować groby innych i myślę właśnie teraz w Ełku to ma miejsce. 

Na godzinę 18 zaplanowano koncert muzyki żydowskiej w Parafii Miłości Bożej kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Ełku przy ul. Słowackiego 26.

Fundatorem tablicy jest Fundacja Wsparcia Biznesu z prezesem Adamem Waszkiewiczem na czele. 
Na zdjęciu od lewej: Rabin Symcha Keller, Pastorzy Dariusz i Monika Zuber, Hubert Górski oraz Adam Waszkiewicz prezes FWB. 

Napisz komentarz

Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj

---

Jak chcesz się przedstawić?